Die deutschen Opfer des Stalinismus auf dem Moskauer Friedhof Donskoje 1950-1953

Im Südwesten der russischen Hauptstadt Moskau liegt der Friedhof Donskoje. Anfang der 1990er Jahre wurde bekannt, dass sich dort Massengräber von etwa zehntausend Opfern des Stalinismus befinden.

Seitdem versucht die russische Menschenrechtsorganisation Memorial, das Schicksal der zwischen 1935 und 1953 vom sowjetischen Geheimdienst in Moskau hingerichteten und auf diesem Friedhof bestatteten Menschen aufzuklären. Die Hingerichteten stammten aus allen Teilen der Sowjetunion und ihres Machtbereichs. Die größte Gruppe der ausländischen Opfer waren nach Angaben von Memorial Deutsche. Durch ein deutsch-russisches Forschungsprojekt konnte das Schicksal von 928 Opfern geklärt werden. Die Ergebnisse der langjährigen Forschungsarbeit werden in dieser Ausstellung vorgestellt.

Wer waren die Ermordeten? Warum wurden sie verfolgt und hingerichtet? Wie kamen ihre sterblichen Überreste auf den Friedhof Donskoje?

Diesen Fragen geht die Ausstellung nach. Sie zeigt exemplarische Schicksale von Opfern und erzählt die Geschichte ihrer Familien, die jahrzehntelang im Ungewissen über den Verbleib ihrer Angehörigen blieben.

Die Kapitel 2 bis 5 der Ausstellung dokumentieren den Weg der Opfer von Deutschland in die Sowjetunion und die Kapitel 11 und 12 die jahrelange Suche ihrer Angehörigen. Die Kapitel dazwischen informieren anhand ausgewählter Biographien über verschiedene Gruppen von Verfolgten.

Ausstellung

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

2. Geteiltes Deutschland

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

3. Verfolgung Durch die Geheimdienste

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

4. Sowjetische Militaerjustiz in der DDR

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

5. Vollstreckung der Urteile

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

6. Feinde und Spione

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

7. Jugendliche in Opposition

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

8. „Gegner“ in den Eigenen Reihen

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

9. Verbotene politische Arbeit

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

10. „Agenten“ des Westens

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

11. Suche nach den Verschwundenen

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

12. Forschungsprojekt zum Friedhof Donskoje

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Integer dictum lobortis libero, in tempus est bibendum in. Praesent magna urna, condimentum id sodales id, vehicula quis

Kapitel 2